Son dönemlerde sıkça duyduğumuz bir kelime var: Enflasyon. Peki neden enflasyon oluyor? Neden fiyatlar sürekli artıyor? Neden her şeye zam geliyor? Cevabı buradaki görselde gizli aslında.
Türkiye’de Mart 2025 itibarıyla M3 para arzı 21,5 trilyon TL’ye ulaştı.
Öncelikle, “Para Arzı” Nedir?
Ekonomide belirli bir anda dolaşımda bulunan toplam para miktarına para arzı deniyor. Bu cüzdanlarımızda tuttuğumuz para değil, bankalardaki tüm parayı da kapsıyor. Görseldeki para miktarı da M3 para arzını ifade ediyor. Yani kaç para basılmış? Para arzı genişlemesi de denilebilir.
Para Arzı Neden Bu Kadar Yükseldi?
Yüksek enflasyon mal ve hizmetlerin fiyatlarının sürekli artması demek ancak sen parayı basarsan, paranın miktarını çoğaltırsan fiyatlar zaten artar. Fiyatlar arttıkça aynı miktarda mal veya hizmeti alabilmek için daha fazla paraya ihtiyaç duyarız. İşte bu durum yani para basılması enflasyona yol açar.
Bankaların çok fazla kredi vermesi, piyasaya daha fazla para pompalaması anlamına gelir. Düşük faiz politikası da kredi talebi yaratır ve bu da para arzının genişlemesine yol açar. Para arzının genişlemesi demek enflasyon demek.
Devletin yaptığı harcamalar, bütçe açığı, para arzının genişlemesinin en temel sebeplerindendir.
Peki, Bu Durum Halk İçin Ne Anlama Geliyor?
İşte bu yüzden her şeyin fiyatı artıyor. Sürekli her şeye zam geliyor. Vatandaşa en somut yansıma alım gücünün azalması oluyor. Eğer para arzı artmasa ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatları da artmaz. Bu yüzden paramız değer kaybediyor ve alım gücümüz düşüyor.
Mesela asgari ücretle 5x tane çeyrek altın alınabiliyorken x tane çeyrek altın alınıyor.
Diyelim ki herkes çiftçi, belli miktarda buğdayımız var. Eğer herkesin cebindeki para iki katına çıkarsa ama buğday miktarı aynı kalırsa buğdayın fiyatı da artacaktır. İşte para arzı ve enflasyon arasındaki ilişki tam da buna benzerdir.
Bu olaylar sonucunda:
Maaşlar erir. Aldığımız maaş ile ay sonunu zor getiririz.
Bankadaki mevduattaki paramız değer kaybeder.
Gelecek planlarımız zorlaşır. Uzun vadeli hedeflerimizi gerçekleştiremeyiz.
Bence yakın zamanda tekrar yüksek bir kur şoku yaşanacak. Bunun yaşanmamasının temel nedeni politika faizinin çok yüksek olması. Dünyanın en yüksek faiz veren ülkesi konumundayız. Faiz oranı %49.
Bu faiz önümüzdeki toplantıda sabit kalırsa veya artarsa kur şoku yaşanması zor. Ancak yüksek bir düşüş yaşanırsa kur şoku olabilir. Yani dolar bi anda artar.
Bunu yapay zekaya sordum ve şu şekilde cevap verdi.
Peki sizce dolar artar mı? Artarsa ne kadar artar? Ben doların 100 lira olacağı tarihi yazmıştım. Bakalım tahminim tutacak mı?
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
