Petroldeki artış, dünya ekonomisini etkileyen önemli bir faktör olarak geçmektedir. Bu fiyat hareketlilikleri talebe göre ve jeopolitik gelişmelere göre değişebilir. Ayrıca üretici ülkelerin politikalarından piyasa spekülasyonlarına kadar geniş bir yelpazede değerlendirilebilir petrol fiyatları. Bu yazımızda petrol fiyatlarının neden arttığını ve bu artışların temellerini inceleyeceğiz.
Arz ve talep dengesi
Petrol fiyatlarının temelinde arz ve talep dengesi yatar. Talep arttığında petrole olan ihtiyaç büyüdüğünde fiyatlar yukarı yönlü hareketlenebilir. Özellikle sanayisi gelişen ülkelerin enerji talebi artacağı için petrol fiyatları da artabilir. Mesela Çin ve Hindistan gibi ülkeler petrol talebini yükseltirse petrol fiyatları yukarı çıkabilir.
Ayrıca kış aylarında ısınma amaçlı olarak petrol talebi artarken veya yaz aylarında fazlaca seyahat etmesiyle beraber yakıt talebi yükselebilir. Üretici ülkeler, petrol üretimini kısarsa fiyatlar üzerinde doğrudan etkisi olabilir.
Jeopolitik etkiler
Üretici ülkeler petrol üretimini kesintiye uğratarak fiyatların artmasına sebep olabilir. Petrol zengini bölgelerdeki siyasi olaylar, üretimin düşmesine yol açabilir. Bu da petrol fiyatlarına yansır. Örneğin orta doğudaki çatışmalar bu bölgeden gelen petrolün üretimini etkileyebilir.
Piyasa spekülasyonları
Petrol piyasasındaki faaliyetler fiyatların kısa vadeli olarak hareketlerini etkileyen bir diğer unsurdur. Yatırımcıların petrol fiyatlarındaki beklentileri petrol fiyatlarını etkileyebilir. Eğer yatırımcılar gelecekte petrol fiyatlarının artacağına inanırlarsa bugünden alımlara başlar ve petrol fiyatının yükselmesine sebep olurlar.
Spekülasyonun belirgin olduğu dönemler belirsizliğin arttığı dönemlerdir. Örneğin doğal afetler, savaşlar veya boru hatlarındaki arızalar petrol fiyatlarındaki yükselişe sebep olabilir.
Yenilenebilir enerji
İnsan nüfusu arttıkça enerji ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Yenilenebilir enerji kısa vadede petrol fiyatlarını etkileyebilir ancak hala küresel enerji talebinin çoğunu fosil yakıtlar karşılamaktadır. Petrol bu yüzden güçlü bir emtia olarak yoluna devam etmektedir. Bazı kaynaklara göre fosil yakıtların tüketimi 2050 yılına kadar devam edeceği öngörülmektedir. Böylece petrole ihtiyaç olacağından dolayı fiyatlar etkilenecektir.
Özet olarak petrol fiyatlarının artışa geçeceği kaçınılmazdır. Geçmişte olduğu gibi piyasa fiyatları belirleyecektir ancak en belirgin unsurlar bunlardır.
