Patent, esasen bir buluşun hukuksal ve ticari düzeyde korunmasını sağlamak adına edinilen belgeyi ifade eder. Söz konusu belge, kişinin telif odaklı haklarını kendisine teslim etmiş olur. Bu belgeyi kişiler ya da kurumlar sadece Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alabilir. Bu belge sayesinde kişiler ya da işletmeler, buluşun yalnızca kendilerince üretilebilmesini garanti altına alır.
Patentin varlığı ticari ortamda oluşabilecek hak gasplarının de büyük ölçüde önüne geçer. Üçüncü kişiler yasa dışı yollarla aynı ürünü kopyalayıp satamaz. Eğer böyle bir eylemde bulunursa, patent sahibi yasal haklarını kullanırken edindiği belge elini güçlendirecektir.
Patent Nedir, Patent Türleri Nelerdir?
Ülkemize patent başvurularında üç ayrı türden söz etmek mümkündür. Bunlar; incelemeli patent, incelemesiz patent ve faydalı model olarak bilinen patent türüdür. İncelemeli patentte buluşun özgün olup olmadığı çok kapsamlı bir şekilde araştırılır. Bu patenti alan kişi, 20 yıl boyunca aynı haktan yararlanır. İncelemesiz patentte ise buluşun özgünlüğü aynı detayda incelenmez. Bu patentte haklar 7 sene ile sınırlıdır. Yeni bir başvuru neticesinde kişi ya da kurumlar, incelemesiz patenti incelemeli patente çevirebilir. Faydalı modelde ise sanayi odaklı büyük çaplı faaliyetler ön plandadır. Daha evrensel ve önemli buluşlara dair haklar masaya yatırılır.
Patent günümüzdeki rekabet ortamında doğal bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Patent sözcüğünün esasen İtalyanca kökenli bir sözcük olan “patente” sözcüğünden geldiği bilinir. Genelge ve açık mektup gibi anlamlara sahip olan sözcük, bugünkü anlamına doğru evirilmiştir. Patent başvuruları için kişinin yaratıcı bir fikre ya da buluşa ihtiyacı vardır. Bu fikir sanayide, farklı sektörlerde ya da endüstride karşılık bulabilir. Patent konusunda böyle bir sınırlama yoktur.
Patent Belgesi Almak Neden Önemli?
Patent belgesini almak, buluşunuzun resmi düzeyde noterce koruma altına alınması anlamına gelir. Bu sayede üçüncü kişiler, sizi fikir hırsızlığı ile suçlayamazlar. İzinsiz kullanımların önüne geçmek için kişi ya da şirketlerin hiç zaman kaybetmeden bu belgeyi edinmeleri gerekir. Aksi takdirde kendisinden önce davranan kurumlar, bu haklar için bir önceliğe sahip olabilir. Patent söz konusu olduğunda doğru zamanlama çok ama çok önemlidir.
Kimi şirketler, milyonların döndüğü sektörlerde bile patent konusunu ihmal edebilmektedir. Bu tip bir ertelemenin maddi bedeli oldukça ağır olabilir. Patent aldıktan sonra rekabet avantajını edinir ve rakiplerinize karşı güvenli bir koruma alanı sağlarsınız. Arzu ederseniz patenti sizde olan bir buluşu bir başkasına devredebilirsiniz. Patentler firmaları yenilikçi ve inovatif olmaya zorlar. Bu da yeni ve yaratıcı buluşların çoğalmasına zemin hazırlar. Nadiren de olsa belli markalar, özel nedenlerden dolayı patent başvurularında bulunmazlar.
Tüm bu büyük firmaların kendilerine has, anlaşılır nedenleri olabilir. Örneğin Coca Cola bu firmalardan birisidir. Muhtemelen bu tercih, formülünün deşifre olmaması adına uygulanan bir yol olarak yorumlanmaktadır.
Patent Nasıl Alınır?
Patent alabilmek adına öncelikle buluş sahibi olan kişi ya da kurumun resmi düzeyde bir başvuruda bulunması gerekir. Bu başvuru yukarıda da belirttiğimiz üzere Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılır. Bu kurum, belirttiğiniz buluşa dair detaylı olarak araştırma yapar. Bu araştırmadaki detayın düzeyi, patentin türüne bağlı olarak değişir. Eğer incelemeli bir patent başvurusunda bulunursanız, bu süreç daha da uzayabilir. Ama sonuçta onay alırsanız, haklarınızdan yararlanma süreniz de ciddi düzeyde artar.
Buluşun kendine has teknik özellikleri ve içeriğine bağlı olarak araştırmanın kapsamı genişletilir. Elbette bu aşamada buluşa dair özel uzmanlar bilir kişi olarak devreye girer. Patent başvuru formu, buluşu detaylı olarak anlatan özet, tarifname ve teknik resimler, başvuruda talep edilen en önemli evraklar arasındadır. Kimi başvurular birkaç hafta içinde sonuçlanırken kimi başvurular seneler boyunca devam edebilir.