Merhaba;
Bu yazı dizisinde kendi yaptığım meslek olan Kaptanlık mesleğini konu alacağım. Gemilerde güverte ve makine olmak üzere 2 kısım vardır. Ben size güverte bölümü hakkında bilgi vereceğim.
İlk olarak kaptanlık mesleğinin üniversitede bölüm adı Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği olarak geçer. Bu bölümü kazanarak denizcilik sektörüne girişin ilk adımını atmış olursunuz. Bu bölüm Türkiye’ de;
- İstanbul Teknik Üniversitesi
- İstanbul Üniversitesi
- Piri Reis Üniversitesi
- Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Dokuz Eylül Üniversitesi
- Ordu Üniversitesi
- Girne Üniversitesi
- Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- İskenderun Teknik Üniversitesi
olmak üzere toplam 10 üniversitede bulunmaktadır. Bu bölüm 4 senelik bir bölümdür ve sayısal puanı ile tercih edilebilir. İngilizce hazırlık zorunludur. İngilizce hazırlık 1 sene sürmektedir. Hazırlık senesini katarak toplamda üniversitede 5 yıl okunur. Eğer hazırlık okumak istemeyen öğrenciler için güz dönemi ders başlama tarihinden önce İngilizce muafiyet sınavı yapılmaktadır. Çoğu üniversitede geçme notu 100 puan üzerinden 70’dir. 70 puan alan öğrenciler hazırlık dönemini okumaktan muaf olup direkt bölümünde derslerine girmeye hak kazanır. Şuan pandemi şartlarında kayıtlar nasıl yapılıyor bilmiyorum fakat Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği bölümüne yerleşen öğrenciler ilk başta ön kayıt yaptırır. Ön kayıt yaptıran öğrenciler hemen bölüme kayıt olduğu anlamına gelmemektedir.
Ön kayıt için gerekli evraklar;
- Adayın mezun olduğu ortaöğretim kurumundan aldığı diplomanın aslı veya onaylı örneği ya da yeni tarihli mezuniyet belgesi
- Aday ek puandan yararlanarak yerleştirilmiş ancak alanı diplomasında veya mezuniyet belgesinde belirtilmemişse, hangi okul ve alandan mezun olduğunu gösterir resmî belge
- Adayın YKS sonuç belgesinin internet çıktısı.
- Öğrenci kayıt bilgi formu (Yerleşilen üniversitenin resmi sitesinden bulunabilir.)
- Nüfus cüzdan fotokopisi
- Vesikalık fotoğraf
- Adli Sicil Kaydı ( E-devlet çıktısı veya Adliyeden alınmış ıslak imzalı)
- Gemiadamları Sağlık Yoklama Belgesi
Yukarıda yazılı olan belgeler her üniversitede farklılık gösterebilir. Üniversitelerin resmi sitelerinde gerekli olan evraklar yazmaktadır.
Gemiadamı Sağlık Yoklama Belgesi [https://www.hssgm.gov.tr/GemiadamiMerkezleri] web adresinde belirtilen gemiadamlarının sağlık muayenelerinin gerçekleştirildiği Türkiye Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü, Sahil Sağlık Denetleme Merkezi Tabipliklerinin herhangi birinden alabilirler.
Ön Kayıt yapıldıktan sonra bölümün bedeni yeterlilik ve mülakat sınavları olur. Bu sınavlar eski adıyla harp okullarında ki kadar zor değildir. Bu sınavları geçtikten sonra kaydınız tamamlanır. Bölümde dersler (hazırlık senesi hariç.) üniformalı okunur. Yazlık ve kışlık olmak üzere 2 tip üniforma vardır. Okullarda deniz örf ve adetlerine uygun bir şekilde öğretim gösterilir. Bu şekilde eğitim verilmesinin sebebi stajlarınızda ve mesleğe başladığınızda zorluk çekilmemesi için verilmektedir. Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği bölümünde toplam 1 sene gemilerde staj yapma zorunluluğu vardır. Bu toplam 1 senelik staj süreleri birinci sınıf yazında 3 ay, ikinci sınıf yazında 3 ay ve üçüncü sınıf bahar dönemi ve yaz olmak üzere 6 ay olarak ayrılmıştır. Tabi bu süreleri ayarlayabiliyorsunuz. Fakat üçüncü sınıfta olan uzun staj veya açık deniz stajı olarak geçen stajı en az 6 ay yapmak zorunludur. Bu stajları bitirerek yani toplamda 1 sene denizde gemilerde staj yaptıktan sonra okul zamanı girmiş olduğunuz derslerde gerekli olanları geçtiyseniz Uzakyol Vardiya Zabitliği sınavlarına girmeye hak kazanırsınız. Tabi bunlardan önce birinci sınıf bahar döneminde okulun verdiği evraklar ile Gemiadamı Cüzdanı çıkartmanız gerekir. Bu cüzdan ilk olarak stajyer olarak çıkar. Bahsettiğim Zabitlik sınavlarını geçtikten sonra bu cüzdanı Uzakyol Vardiya Zabiti cüzdanı olarak liman başkanlığından değiştiriyorsunuz. Bu cüzdanda sadece stajyer yazısı değişiyor. Denizciler arasındaki deyim ile ehliyetinizi almış oluyorsunuz.
Staj konusuna değinmek gerekirse;
İlk 2 kısa stajınızı çoğunlukta kendiniz ayarlamanız gerekiyor. Okullar hiç yardım etmiyor demiyorum. Kendiniz ayarlamanız gerekebilir. Fakat uzun staj yani açık deniz stajınıza başlamadan önce okullarda güz dönemi sonuna doğru kariyer günleri olur. Bu kariyer günlerinde denizcilik şirketleri okula gelerek şirketlerinden bahsederek okula okuduğunuz okuldan kaç tane stajyer alacağını söyler. Bu kariyer günlerinde staj yapacak öğrenciler gelen şirketlere cvlerini ileterek staj başvurusunda bulunurlar. Tabi sadece okula gelen şirketlere başvuru yapma gibi zorunluluk yoktur. Başka şirketler veya yabancı şirketlere başvurma özgürlüğünüz vardır. Çoğunlukla uzun stajınızı yaptığınız denizcilik şirketinde staj süresinde gösterdiğiniz başarıya göre işe başlarsınız. Bu başarı gemideki gemi kaptanının her personele gemiden ayrılırken yaptığı değerlendirme gibi stajyerlere de yapılır. Bu değerlendirmenin iyi olup olmayacağı staj yapacak kişiye bağlıdır.
Mesleğe başladığınızda çoğunlukla 4. Kaptan yani 3. Zabit olarak işe başlarsınız. Gemi büyüklüğüne bağlı olarak gemilerde 3 veya 4 tane kaptan bulunur. Bunlar;
- Gemi Kaptanı(Süvari Bey)
- Kaptan yani 1. Zabit
- Kaptan yani 2. Zabit
- Kaptan yani 3. Zabit
Gemide her zabitin farklı görevleri vardır. 3. Zabitin görevi kısaca gemide bulunan Güvenlik Ekipmanlarının bakım tutumuna bakmaktır. 2. Zabitin görevi ise seyirdir (seyir derken rota çizimi gibi işler). 1. Zabitin görevi ise gemi bakım tutumu ve gemi yük yüklemesidir. Kaptanın görevi ise gemide olan biteni kontrol etmektir. Gemideki bütün sorumluluk Gemi Kaptanına aittir. 3. ve 4. Kaptan statü olarak aynıdır. Aynı maaşı alırlar fakat 3 kaptan biraz daha tecrübelidir. O yüzden yeni mezunlar 4. Kaptan olarak işe başlar. 3. Kaptan olmak için biraz tecrübe kazanmanız gerekir. Fakat 2. Kaptan olmak için 36 ay denizde hizmet vermeniz gerekmektedir. Bu süre yaklaşık tatiller ile 5 seneye yakın bir süre alabilir. Bu hizmet süresini verdikten sonra 1. Zabitlik sınavlarına girmeye hak kazanırsınız. Sınavları geçip ehliyetinizi yükselttikten sonra şirketler sizi 2. Kaptan olarak gemilere yollamaya başlar.
Yine 36 ay hizmet verdikten sonra 1. Kaptan olmaya hak kazanırsınız. Sınavlara girdikten sonra ehliyetinizi yükselterek 1. Kaptan olarak gemilerde görev yapmaya başlayabilirsiniz.
Gemi Kaptanı Maaşları
Maaşlara gelmek gerekirse maaşlar gemi tipi gemide yaptığın görev çalıştığın şirkete göre değişir. Değişir derken aynı tip gemilerde 200 usd aşağı veya yukarı oynar. Maaşlar çoğunlukla dolar üzerinden verilir. Tl olarak yatıran şirketlerde vardır. Tl olarak yatıran şirketler aylarda belirledikleri günün döviz kurundan hesaplayarak tl olarak yatırır veya döviz kurunu bir değere sabitleyerek maaşları tl olarak yatırır. Gemi tipleri olarak tanker gemilerinde çalışan kişiler diğer tip gemilere göre daha fazla maaş alır. Sonra konteyner sonra kuru yük gemileri ve ro-ro gemileri gelir. Ortalama maaşlar işe yeni başlayan bir zabit için 2000 usd -4000 usd arasıdır.
Her işin zorluğu olduğu gibi denizcilik mesleğinin de zorlukları vardır. En başta gelen zorluk ailesinden sevdiğinden uzak olmaktır. İyi günde kötü günde her zaman yanında olamama gibi bir durum vardır. Güzel yanlarından bahsetmek gerekirse para kazanıp dünyayı gezersiniz. Tabi gezersiniz derken şöyle anlamayın gemi yanaştığı gibi dışarıya çıkılmıyor. Her bir çalışanın çalışma saatleri vardır. Vardiya süresi bitip bir dahaki vardiya saatine kadar he insan izin alarak dışarı çıkabilmeye hakkı vardır. Tabi her limanda dışarıya çıkmak serbest değildir. Bazı ülkelerde gemiden dışarı çıkmak ülke kararı ile yasaktır. Uzatmamak gerekirse denizcilik bir yaşam tarzıdır. Denizcilik yapmak için en başta denizi sevmeniz gerekir. Denizi sevmeyen körkayan insan için biraz zor bir meslektir. İyi maaşlar alıp dünyayı gezmek isteyen arkadaşlar için bu mesleği öneririm. Şu an aklıma gelen bilgileri sizinle paylaşmak istedim. Aklınıza takılan bir şey veya sorularınızı yorum yaparak sorabilirsiniz. Elimden geldiğince ve bildiğimce soruları yanıtlarım. Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Denizleriniz sakin, pruvanız neta olsun….
